به گزارش «اخبار خودرو»، مهمترین پارامتر خرید خودرو بعداز برند و قیمت آن، ارائه خدمات پس از فروش مناسب است که حضور تعمیرکار متخصص و دسترسی آسان به قطعات را برمیگیرد. متاسفانه در یکسال گذشته خدمات پس از فروش به خصوص در بخش لوازمیدکی و تعمیرات با چالشها و معضلات فراوانی روبهرو است، چالشهایی که منجربه ایجاد نارضایتی مالکان از خرید قطعه و تعمیر خودرو شده و در برخی موارد این مشکلات، تعویض خودرو را به مالکان برای رهایی از تعمیرات عدیده تحمیل کرده است.
باتوجه به اهمیت دو مولفه قطعه باکیفیت و تعمیر خودرو، برای بررسی مشکلات بعد از تعمیر، افزایش قیمت قطعات و کیفیت آنها با علیرضا نیکآیین، رئیس اتحادیه تعمیرکاران خودرو تهران به گفتوگو پرداختیم که بخشی از آن را به اختصار مرور میکنیم.
چالش اصلی بازار لوازم یدکی چیست و چه خودروهایی با کمبود قطعه روبهرو هستند؟
قطعات یدکی در بازار کشور با چالشهای مختلفی مواجه بوده که ازجمله آنها میتوان به کمبود قطعات خودروهای تازهوارد اشاره کرد. خودروهایی که بهعبارتدیگر مدت زمان کوتاهی است که در بازار کشور وجود دارند که متاسفانه باید گفت شرکتهای خودروساز هیچ پشتیبانی در این خصوص ندارند زیرا قطعات یدکی این خودروها را نمیتوانند تامین کنند. بههمیندلیل مردم دچار سردرگمی شدهاند. تعمیرکار نیز بهدلیل فشاری که روی این بخش است، دست به تعمیراتی میزند که اکثرا تعمیرات غیرمجاز است. چالش دیگری که در قطعات یدکی وجود دارد، تقلبی بودن کالاها در بازار آنهم به وفور است.
نکته قابلتوجه آنکه این کالاها با برندها و بستهبندیهای اصلی در بازار موجود هستند. خوشبختانه اتحادیه لوازم یدکی در اینزمینه با پلیس آگاهی در مورد این قطعات همکاری خود را شروع کرده البته مقابله با این فرآیند کار بسیار وسیع و بزرگی است که با امکانات اتحادیه نمیتوان آن را انجام داد.
حل این موضوع نیاز به پیشگیری از مبانی گمرک دارد. امروز تسمهتایم تقلبی بیشترین صدمه را به خودرو وارد میکند. زمانی است شما از یک قطعه بیکیفیت استفاده میکنید که فقط به خود صدمه میزند مانند دینام. اما وقتی از یک قطعه نامرغوب مانند تسمهتایم استفاده میشود، اگر دچار مشکل شود به پیشرانه و سایر قطعات آسیب وارد میکند.
باتوجه به تعریف شما، درواقع تعویض تبدیل به تعمیر میشود؟
امروزه تعریف تعویض در نزد خودروسازها مانند قدیم نیست. به عنوان مثال درگذشته خودروسازان کیت تعمیراتی برای واترپمپ(پمپآب) تعبیه میکردند. امروزه خودروساز به شکلی این قطعه را طراحی و تولید میکند که پرسی است، به بیانی دیگر قابل تعمیر نیست.
همگام با این مساله اعلام میکند اگر کسی آن را تعمیر کند خلاف قوانین و استانداردهای شرکت است و باید آن قطعه تعویض شود. اگر خودروهای قدیمی را بررسی کنید خواهید دید چهارشاخ گاردان گریسخور داشت اما امروز ندارد.
گریس عمرمفیدی دارد و نداشتن گریسخور پس از مدتی سبب آسیب قطعه میشود. تعمیرات غیراستاندارد زمانی رخ میدهد که قطعات وجود ندارد و مکانیک نیز برخلاف تعاریف استاندارد کمپانی و فشار مالک خودرو اقدام به تعمیر قطعاتی مانند واترپمپ یا دریچه گاز میکند. ورود مکانیک به تعمیر چنین قطعاتی درست نیست و مشکلی برمشکلات اضافه خواهد کرد.
پس در ایجاد مشکلات بعد از تعمیر، تعمیرکاران مقصرهستند؟
تعمیرکار بهدلیل فشار مالک خودرو مجبور به استفاده از قطعات استوک میشود. زیرا هزینه اجرت و خرید قطعه بهشدت افزایش یافته است و مالکان برای کاهش هزینههای تعمیر، مکانیکها را مجبور به استفاده از قطعات استوک میکنند. زمانی که از قطعه استوک استفاده میشود با گذشت مدت زمان کوتاهی دوباره خرابی در خودرو نمایان و نارضایتی ایجاد میشود.
زمانی که مالک خودرو برای تعمیر، مکانیک را مجبور میکند سرسیلندر را تراشمجدد بدهد، همین امر سبب میشود خودرو گرم کند و جوش بیاورد که نتیجه آن خرابی مجدد خودرو خواهد بود. 90درصد فشار مالکان خودرو سبب ایحاد خرابی بعداز تعمیر است.
در شرایط فعلی چه قطعاتی در بازار آمار بیشترین مقدار تقلبی بودن را بهخود اختصاص میدهند؟
واشرها بهخصوص واشر سرسیلندر، فیلترها، سوپاپها، سرسیلندرها، روغن و تسمه دربازار بیشترین کالاهایی هستند که در بازار یافت میشوند. نکته قابلتوجه ایناست که سرسیلندر را از چین وارد و در بستهبندیهای معتبر به بازار عرضه کردهاند.
ما نمیگوییم ورود کالای چینی اشکال دارد، بلکه بیان میکنیم کالای چینی باکیفیت باهمان بستهبندی و برند به بازار وارد و عرضه شود. این که آن را در بستهبندی و با برند دیگر عرضه کنیم، اشتباه است. کیفیت قطعات چینی به حدی است که به اروپا و آمریکا صادر میشود و استاندارد آنها را دارد اما قطعاتی که به کشور ما وارد میشوند متاسفانه فاقد استانداردهای لازم بوده و این مورد نیز برای بسیاری مهم نیست. اینها مسائلی هستند که صنف ما با آن درگیر است.
اگر خودتان قصد خرید قطعه داشته باشید، قطعه استوک را انتخاب میکنید یا یک قطعه چینی نو کمکیفیت؟
شرایط کشور ما با دنیا متفاوت است، خودروساز دستورالعمل برای تعمیرات دارد. باید به این نکته توجه کرد سازنده خودرو از نظر دستورالعمل تعمیرات و سرویس دورهای چه توصیهای کرده است. دستورالعمل میگوید قطعه باید تعویض و اورجینال باشد تا تعمیرات بهدرستی انجام شود. اما شرایط کشور ما این را ایجاب نمیکند. حتی در خودروهای داخلی که درحال تولید هستند، این مورد دیده نمیشود.
کالای با کیفیت در بازار موجود است، اما قدرت خرید مشتری اجازه نمیدهد تعمیرات را درست انجام دهیم. کالا کم است، اما هست. اگر یک کالای باکیفیت را که گران خواهد بود، خریداری و نصب میکنید، قطعا عمرمفید بیشتری نسبت به کالای کمکیفیت که قیمت ارزانی هم دارد، خواهد داشت.
استفاده از کالای کمکیفیت و ارزان سبب میشود خودرو سه تا چهار بار نیاز به تعمیر پیدا کند، زمانی که هزینه اجرت و تعداد خرید قطعه را بهآناضافه کنید، متوجه خواهید شد اگر آن قطعه باکیفیت و گران را خریداری کرده بودید، مقرون بهصرفهتر بود. زیرا یکبار درگیر تعمیرگاه و هزینه تعمیر خواهید شد.
کیفیت قطعات استوک موجود در بازار چگونه است؟
متاسفانه باید گفت قطعات استوک موجود در بازار ما در شرایط فعلی سرندشده است. زمانی قطعات استوک از هلند و امارات به کشور ما وارد میشدند. قطعات استوک خودروهای کرهای و ژاپنی فقط در امارات و قطعات خودروهای اروپایی نیز در هلند یافت میشوند. باتوجه به این که واردات دچار مشکل شده است، قطعاتی که در بازار موجود و با ایراد مواجه هستند، به فروشنده ارجاع داده شده، روی آن تعمیر مجدد صورت گرفته و به بازار عرضه شده است. برخی شرکتهای قطعهساز با استفاده از این موقعیت و بهدلیل اینکه توانایی تولید بیشتر قطعات را دارند، آنها را به بازار عرضه میکنند.
شرکتهای قطعهساز در شرایط فعلی چگونه قطعه به بازار عرضه میکنند؟
باید این نکته را قبول کرد آمار شرکتهای قطعهسازی که به بازار قطعه عرضه میکنند، اندک است. زمانی که از 8میلیارددلار در سال لوازمیدکی خودرو، راهسازی و دریایی و... صحبت میکنیم، باید بدانیم این عدد چقدر است. این عددی که وزارتخانه با پیگیری ما رونمایی کرده، عدد بسیار بزرگی برای واردات است. بازار ما چه مقدار ازاین عدد را میتواند تامین کند؟ آیا میتوانیم قطعات موردنیاز راهسازی و موتورهای دریایی تامین کنیم؟ یا دربحث کامیونهای جدید که وارد شده، ما توان تولید چه قطعهای را داریم؟
بسیاری از سیستمها و قطعات خودروها جدید هستند اما قطعهسازان ما هنوز با تکنولوژی قدیمی برای خودروهای قدیمی محصول تولید میکنند. اگر خودروهای قدیمی در بازار جمع شوند، ما هیچ تکنولوژی جدیدی نداریم که قطعه برای خودروهای جدید تولید کند. به بیان دیگر بهروزرسانی نشدهایم و سالهاست عقب هستیم. ماشینآلاتی که در کارخانههای تولید قطعه وجود دارند، دارای سن بسیار بالا با تلورانس زیاد هستند. بههمیندلیل شرکت پژو میگوید اگر میخواهید با من قرارداد تولید قطعه ببندید، نباید عمر دستگاههای شما از دوسال بیشتر باشد!
این معضلات سبب شدهاند زمانی که خودرو از کمپانی خارج میشود، در بدو ورود به جاده دچار مشکل شود. درمقابل چرا خودرو وارداتی که همه استانداردها را پاس میکند، نیاز ندارد آن را به گارانتی ببرید. چه علتی سبب ایجاد بازار داغ خودروهای وارداتی بدونگارانتی شده است؟ چون نیازی به گارانتی ندارد. این خودروها بسیار کم به تعمیرگاه مراجعه میکنند که در صورت مراجعه بهدلیل نگهداری نامناسب، نوع سوخت و روغن کمکیفیت مصرفی است.
بهعنوان یک خریدار بین خودرو وارداتی دستدوم و صفرکیلومتر داخلی کدام را پیشنهاد میکنید؟
این مورد بستگی به هزینه شما دارد. خودرو صفر دارای عمر مفید بیشتر و همچنین گارانتی و خدمات پس از فروش مناسب است. متاسفانه خودرو دستدوم با شرایط جادهای ما، مناسب خرید نیست. در زمان خرید خودرو باید شرایط جادهای کشور را در نظر گرفت، در برخی شهرها استانداردهایی برای سرعتگیرها و جادهها وجود ندارد. علاوهبرآن رفتار رانندگی بر خی نیز غیراستاندارد است.
همچنین سرویسهای دورهای مانند تعویض روغن بهدلیل افزایش قیمت آنها به موقع انجام نمیشود. مالکان متاسفانه به سمت تعویض دوباره روغن یکبار فیلتر روغن پیش میروند. فقط میتوانیم مشکلات موجود را بیان میکنیم. حل این مشکلات در دست دولتمردان است، هرچند میدانیم شرایط خاصی نیز بر آنها به دلیل تحریمها و... وارد است. اما میتوان از این مشکلات پیشگیری کرد.
برایتهیه لوازمیدکی به نمایندگی خودرو مراجعه کنیم یا بازار آزاد؟
خودروسازها عمده قطعاتشان در بازار توسط نمایندگیهای فروش قطعه که ایجاد کردند، توزیع میکنند. متاسفانه نمایندگیهای مجازی که فروش خودرو، تعمیرخودرو و فروش قطعه دارند، از نظر توزیع قطعه ضعیف هستند.
درمقابل فروشگاههایی که انحصارا اقدام به عرضه قطعات میکنند مانند فروشگاههای ایساکو، سایپا یدک و... قطعات خوبی دارند. همچنین فروشندگانی هستند که از این فروشگاهها به صورت عمده قطعه خرید کرده و در فروشگاههای خود آن را میفروشند.
برایآنکه تعمیر خودرو منجربه ایجاد برخی مشکلات نشود، توصیه میکنید به کجا مراجعه کنیم؟
متاسفانه مشکل در تعمیرگاههای مجاز و نمایندگیهاست درواقع گاهی درگیر خودتحریمی هستیم. ما بارها سعی کردیم ابزارمخصوصها و دانشفنی خودروها را از خودروسازان بگیریم و در داخل مجموعه خود آن را ترویج دهیم. اما نسبتبه این موضوع عکسالعمل نشان دادهاند و میگویند ما فقط به نمایندگیهای مجاز خود ابزار مخصوص و آموزش میدهیم.
بسیاری از این شرکتها دارای بیش از 700 نمایندگی در کشور هستند. خودروهای پلاکگذاریشده 21میلیون بوده که از این آمار حدودا، حداقل 7 و نیم تا 8 و نیم میلیون خودرو متعلق به محصولات ایرانخودرو است.
باتوجه به این آمار، تعداد نمایندگیها قادر به انجام کلیه سرویسها و ارائه خدمات به طور کامل برای همه نیستند. پس بار زیاد تعمیر روی تعمیرگاههای شخصی است.
من فقط توصیه میکنم به تعمیرگاههای جوازدار مراجعه کنید. دربرخی موارد ممکن است یک شاگرد مکانیک یا فردی که اشراف کامل به مباحث فنی و تخصصی ندارد، به محلهای غیرتجاری مراجعه و اقدام به اجاره آنجا کند که عمدتا پارکینگ منازل و مغازههایی را که از نظر پایان کار شهرداری دارای مشکل هستند، انتخاب میکنند. این افراد پولپیش نیز به مالک مغازه نمیدهند و فقط اجاره پرداخت میکنند. این موارد سبب میشود بیشترین میزان شکایت نیز از تعمیرگاههای بدون جواز باشد.
اگر تعمیرکاران جهت تاسیس مکانیکی و... به اتحادیه مراجعه کنند، در ابتدای کار مدارک ملکی، سپس مدارک سوءپیشنه و درنهایت شماره بیمه آنها مورد بررسی قرار میگیرد. پس توصیه میشود به تعمیرگاههای جواز دار مراجعه کنید که حتما از فیلتر ما عبور کردهاند.
چرا شرکتهای خودرویی از ارائه دانشفنی و ابزارمخصوص به تعمیرگاههای آزاد و شخصی امتناع میکنند؟ آیا این مورد میتواند بیانگر انحصاری کردن تعمیرات ازسوی این شرکتها باشد؟ بهعنوان مثال زمانی که موتورملی یا EF7 وارد بازار شد، بسیاری از تعمیرکاران چون دانش کافی نداشتند، بیان کردند این موتور کیفیت مناسبی ندارد. چه توضیحی در این خصوص دارید؟
زمانی که موتورملی وارد بازار کشور شد، در جلسهای که من با آقای هاشم یکهزارع، مدیرعامل ایرانخودرو داشتم، پیشنهاد کردم آموزش را شروع کنند و ابزارمخصوص را بهصورت رایگان بدهند و حتی گفتم قول میدهم تیراژ فروش تغییر کند.
مشتری برای خرید خودرو با مکانیک خود مشورت میکند. مکانیک اگر دانشفنی تعمیر و ابزار مخصوص آن را نداشته باشد، توصیه به عدم خرید مشتری خواهد کرد.
ایرانخودرو دو یا سه دوره آموزشی برای ما برگزارکرد ولی ابزار مخصوص به ما نداد. اما این بحث در خصوص شرکتهای چینی متفاوت است. برخی شرکتهایی که خودرو چینی به بازار عرضه میکنند، برای فروش خودرو آمدهاند نه برای سرویس و خدمات پس از فروش. هدفشان فروش خودرو است و برنامه خوبی برای خدمات پس از فروش ندارند.
آیا شما میتوانید در صورت درخواست یک شرکت خودروساز چینی در زمینه خدمات پس از فروش به آنها کمک کنید؟
این موردی که شما بیان کردید یک موضوع کاملا مشخص در امر تجارت است. زمانی در فروش موفق خواهید بود که خدمات پساز فروش خوبی داشته باشید. وقتی یک خودرو چینی صفرکیلومتر میخرید و بعداز مدتی قصد فروش آن را دارید، متوجه خواهید شد افت قیمت شدیدی کرده است.
چالش اصلی خودروسازان در شرایط فعلی چیست؟
چالش اصلی، بحث واردات قطعات کلیدی و پرداخت نکردن بدهیها به شرکتهای قطعهساز است. شرکت خودروسازی که به یک شرکت قطعه ساز بدهکار است، به جای نقدینگی و پول، خودرو تحویل میدهد. شرکت قطعهساز نیز سود خود را حذف و خودروها را با قیمت پایینتر از نرخ بازار به فروش میرساند.
این نوع مدیریتها ما را به این جا رسانده است. کجای دنیا چنین معاملهای بین خودروساز و قطعهساز دیده میشود؟ خودروساز قطعه را تحویل و در ازای آن پول پرداخت میکند. این مشکلات را خودروسازان برای خودشان ایجاد کردهاند. چرا پولی که یک سال پیش برای تولید و تحویل خودرو دریافت شده است، همچنان توسط خودروساز از تامینکننده دریغ میشود. درصورتی که خودروسازان در دنیا خودرو را با کمترین پیشپرداخت، بلندمدتترین اقساط، بهترین آپشن و سرویس ارائه میدهند.
دلیل اصلی بالارفتن قیمت قطعات و لوازم یدکی خودروها چیست؟ چرا قیمت قطعاتی که در داخل تولید میشوند، افزایش یافته است؟
زیربنای بازار ایران را دو پارامتر ارز و طلا تعیین میکند. به عبارت دیگر بازار ما روی این دو پایه بنا شده است. تمام مواد اولیه موردنیاز را در داخل کشور نداریم، برخی باید وارد شوند. واردات مواد اولیه با ارز صورت میگیرد که دارای نوسان قیمتی و افزایش است، نرخ انرژی، بیمه و مالیات تغییر میکند، این عوامل قیمت نهایی کالا را افزایش خواهند داد. به این موارد تغییر حقالزحمه کارگر و اجاره مکان و خرید تجهیزات را نیز باید اضافه کرد.
اگر استانداردهای 85 گانه کاملا رعایت شود، آیا سبب افزایش کیفیت و قیمت خودروها خواهد شد؟
من نمیدانم خودروساز چه محاسباتی دارد که چنین عددی برای برخی خودروهای تولید داخل تعیین میشود. چون در بازار خلیجفارس میتوان خودروهای روز دنیا را با این نرخ سوار شد آنهم به صورت اقساط.
نکته قابلتامل اینجاست که خودروسازان میگویند در حال ضرردهی هستیم. درواقع مجموعه بسیار بزرگ است و تامین آن با این آبباریکه امکانپذیر نیست. باید به سمت خصوصیسازی برویم تا شرایط بهبود یابد. با چنین شرایطی؛ رقابت، کیفیت و سود ایجاد میشود. اگر استانداردها نیز تماما رعایت شوند، قیمت نباید تغییر کند. چون هزینه استاندارد دریافت میشود.